भारत के प्रमुख संस्थान

भारत के प्रमुख संस्थान –

  • राष्ट्रीय प्रतिरोधक विज्ञान संस्थान, नई दिल्ली (दिल्ली) – विज्ञान कार्य
  • भारतीय मौसम विज्ञान विभाग, नई दिल्ली (दिल्ली) – मौसम विज्ञान संबंधी अनुसंधान एवं पूर्वानुमान लगाना
  • केंद्रीय सड़क अनुसंधान संस्थान, नई दिल्ली (दिल्ली) – इंजीनियरिंग कार्य
  • भारतीय सर्वेक्षण विभाग, देहरादून (उत्तराखण्ड) – सर्वेक्षण व मानचित्र कार्य
  • वन अनुसंधान संस्थान, देहरादून (उत्तराखण्ड) – वन अनुसंधान कार्य
  • केंद्रीय भवन निर्माण अनुसंधान संस्थान, रुड़की (उत्तराखण्ड) – सिविल इंजीनियरिंग
  • भौतिक अनुसंधान प्रयोगशाला, अहमदाबाद (गुजरात) – भौतिक विज्ञान क्षेत्र
  • राष्ट्रीय एटलस विषयक मानचित्र संगठन, कोलकाता (प. बंगाल) – राष्ट्रीय एटलस मानचित्र कार्य
  • बोस संस्थान, कोलकाता (प. बंगाल) – विज्ञान कार्य
  • केंद्रीय कांच तथा मृत्तिका अनुसंधान संस्थान, कोलकाता (प. बंगाल) – कांच इंजीनियरी एवं मृत्तिका विज्ञान
  • केंद्रीय यांत्रिक इंजीनियरिंग अनुसंधान संस्थान, दुर्गापुर (पश्चिम बंगाल) – यांत्रिकी इंजीनियरिंग
  • भारतीय मौसम वेधशाला, पुणे (महाराष्ट्र) – मौसम संबंधी आंकड़ों का संकलन एवं मानचित्र कार्य
  • इण्डियन एसोसिएशन फॉर कल्टिवेशन ऑफ साइंस, पुणे (महाराष्ट्र) – विज्ञान कार्य
  • टाटा मूलभूत अनुसंधान संस्थान, मुम्बई (महाराष्ट्र) – भौतिक विज्ञान एवं गणित कार्य
  • भारतीय उष्ण मौसम विज्ञान संस्थान, पुणे (महाराष्ट्र) – मौसम विज्ञान
  • भारतीय भू-चुम्बकीय संस्थान कोलाबा, मुम्बई – भू विज्ञान
  • भारतीय खगोल भौतिकी संस्थान, बेंग्लुरु (कर्नाटक) – भौतिकी एवं खगोल शास्त्र
  • भाभा परमाणु अनुसंधान केंद्र का गौरी बिदानूर, भूकंप केंद्र, बेंग्लुरु (कर्नाटक) – भूकंप क्षेत्र
  • राष्ट्रीय धातु विज्ञान प्रयोगशाला, जमशेदपुर (झारखण्ड) – धातु विज्ञान कार्य
  • केंद्रीय खनन अनुसंधान केंद्र, धनबाद (झारखंड) – खनन कार्य
  • डाउन रेंज केंद्र, कार निकोबार (अंडमान व निकोबार) – अंतरिक्ष विज्ञान कार्य
  • केंद्रीय विद्युत रासायनिक अनुसंधान संस्थान, कराईकुडी (तमिलनाडु)
  • केंद्रीय नमक और समुद्री रसायन अनुसंधान संस्थान, भावनगर (गुजरात) – नमक व समुद्री विज्ञान
  • भारतीय गन्ना अनुसंधान संस्थान, लखनऊ (उत्तर प्रदेश) – कृषि विज्ञान
  • केंद्रीय चावल शोध संस्थान, कटक (ओडिशा) – कृषि कार्य
  • हिन्दुस्तान ऐण्टिबायोटिक्स पिम्परी, पुणे (महाराष्ट्र) – औषधि विज्ञान
  • राष्ट्रीय वैमानिकी प्रयोगशाला, बेंग्लुरु (कर्नाटक) – वैमानिकी कार्य
  • राष्ट्रीय वनस्पति अनुसंधान संस्थान, लखनऊ (उत्तर प्रदेश) – वनस्पति विज्ञान
  • भारतीय रासायनिक जैविक संस्थान, कोलकाता (प. बंगाल) – जीव विज्ञान क्षेत्र
  • केंद्रीय चिकित्सकीय और सुगन्धित वनस्पति संस्थान, लखनऊ (उत्तर प्रदेश) – वनस्पति विज्ञान
  • औषधि विष विज्ञान अनुसंधान केंद्र, लखनऊ (उत्तर प्रदेश) – जीव विज्ञान
  • कोशिकीय तथा आण्विक विज्ञान जीव विज्ञान केंद्र, हैदराबाद (तेलंगाना) – जीव विज्ञान क्षेत्र
  • संरचनात्मक इंजीनियरी अनुसंधान केंद्र, रुड़की (उत्तराखण्ड) – इंजीनियरी कार्य
  • संरचनात्मक इंजीनियरी अनुसंधान केंद्र, चेन्नई (तमिलनाडु) – इंजीनियरी कार्य
  • विद्युत अनुसंधान और विकास संस्थान, वड़ोदरा (गुजरात) – इंजीनियरी विज्ञान
  • राष्ट्रीय विज्ञान प्रौद्योगिकी और विकास अध्ययन संस्थान, नई दिल्ली (दिल्ली) – सूचना विज्ञान
  • उपग्रह ट्रैकिंग व रेंजिंग केंद्र, कालाबूर (केरल) – अंतरिक्ष विज्ञान
  • उपग्रह नियंत्रण केंद्र, श्रीहरिकोटा (आंध्रप्रदेश) – अंतरिक्ष विज्ञान
  • भाभा परमाणु अनुसंधान केंद्र, ट्राबे – परमाणु विज्ञान
इसे भी पढ़ें  रसायन विज्ञान सामान्य ज्ञान (Chemistry)

भारत के औद्योगिक संस्थान –

  • डीजल लोकोमोटिव वर्क्स, वाराणसी (उत्तर प्रदेश)
  • भारत इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड, बेंग्लुरु (कर्नाटक)
  • भारत हैवी प्लेट एण्ड वैसिल्स लिमिटेड, विशाखापट्टनम (आंध्रप्रदेश)
  • चित्तरंजन लोकोमोटिव वर्क्स, चित्तरंजन (प. बंगाल)
  • इंजीनियर्स इंडिया लिमिटेड, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • फर्टिलाइजर्स एण्ड केमिकल्स ट्रावनकोर लिमिटेड, अलवाय (केरल)
  • हिंदुस्तान केमिकल लिमिटेड, रूपनरायणपुर (प. बंगाल)
  • हिन्दुस्तान हाउसिंग फैक्ट्री लिमिटेड, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • हिंदुस्तान इन्सेक्टीसाइड्स लिमिटेड, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • हिंदुस्तान इन्सेक्टीसाइड्स लिमिटेड, अलवाय (केरल)
  • हिंदुस्तान लेटेक्स लिमिटेड, तिरुवनंतपुरम (केरल)
  • हिन्दुस्तान ऑर्गेनिक केमिकल्स लिमिटेड, कोलाबा (महाराष्ट्र)
  • हिंदुस्तान एंटीबायटिक्स लिमिटेड, पुणे (महाराष्ट्र)
  • हिंदुस्तान एंटीबायटिक्स लिमिटेड, ऋषिकेष (उत्तराखण्ड)
  • हिन्दुस्तान फोटो फिल्म मैन्युफैक्चरिंग कम्पनी लिमिटेड, ऊटी (तमिलनाडु)
  • हिंदुस्तान टेलीप्रिंटर्स लिमिटेड, चेन्नई (तमिलनाडु)
  • हिंदुस्तान जिंग लिमिटेड, उदयपुर (राजस्थान)
  • हिन्दुस्तान गवर्मेंट सिल्वर रिफायनरी, कोलकाता, (प. बंगाल)

अनुसंधान केंद्र व प्रयोगशालाएँ –

  • भारत इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड, पुणे (महाराष्ट्र)
  • बोस रिचर्च इंस्टीट्यूट, कोलकाता (प. बंगाल)
  • सेंट्रल मैरीन रिसर्च स्टेशन, चेन्नई (तमिलनाडु)
  • सेण्ट्रल रिसर्च लेबोरेट्रीज, चेन्नई (तमिलनाडु)
  • सेंट्रल पोटेटो रिसर्च इंस्टीट्यूट, शिमला (हीमाचल प्रदेश)
  • बिड़ला इंडस्ट्रियल एण्ड टेक्नोलॉजी म्यूजियम, कोलकाता (प. बंगाल)
  • बीरबल साहनी इंस्टीट्यूट ऑफ पैलियोबॉटनी, लखनऊ (उत्तर प्रदेश)
  • भारत इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड, बेंग्लुरु (कर्नाटक)
  • भारत इलेक्ट्रॉनिक्स लिमिटेड, गाजियाबाद (उत्तर प्रदेश)
  • सेंट्रल फ्यूअल रिसर्च इंस्टीट्यूट, जलगोडा (झारखंड)
  • सेंट्रल ग्लास एण्ड सिरेमिक इंस्टीट्यूट, जादवपुर (प. बंगाल)
  • सेण्ट्रल लैदर इंस्टीट्यूट, चेन्नई (तमिलनाडु)
  • सेण्ट्रल मैकेनिकल इंजीनियरिंग रिसर्च इंस्टीट्यूट, दुर्गापुर (प. बंगाल)
  • सेंट्रल माइनिंग रिसर्च, धनबाद (झारखंड)
  • नेशनल एन्वायरमेंट इंजीनियरिंग रिसर्च इंस्टीट्यूट, नागपुर (महाराष्ट्र)
  • नेशनल फिजिकल नेबोरेटरी, नई दिल्ली
  • नेशनल डेयरी रिसर्च इंस्टीट्यूट, करनाल (हरियाणा)
  • नेशनल शुगर रिसर्च इंस्टीट्यूट, कानपुर (उत्तर प्रदेश)
  • स्ट्रक्चरल इंजीनियरिंग रिसर्च सेण्टर, रुड़की (उत्तराखंड)
  • सीसमिक रिसर्च सेंटर, बेंग्लुरु (कर्नाटक)
  • विश्वेश्वरैया इण्डस्ट्रियल इंजीनियरिंग लेबोरेटरी, नई दिल्ली
  • वाटर मैनेजमेंट इंजीनियरिंग लेबोरेटरी, नई दिल्ली
  • आयल एण्ड नेचुरल गैस कमीशन, देहरादून (उत्तराखंड)
  • सेंट्रल जूट टेक्नोलॉजी रिसर्च इंस्टीट्यूट, कोलकाता (प. बंगाल)
  • सेण्ट्रल स्टेट फर्म, सूरतगढ़ (राजस्थान)
  • सेंट्रल टोबेको रिसर्च स्टेशन, राजमुंदरी (आंध्रप्रदेश)
  • सेंट्रल संस्कृति इंस्टीट्यूट, तिरुपति (आंध्रप्रदेश)
  • नेशनल बॉटेनिकल रिसर्च इंस्टीट्यूट, लखनऊ (उत्तर प्रदेश)
  • सेंट्रल इंस्टीट्यूट ऑफ मेडिसिनल एण्ड एरोमेटिक प्लांट्स, लखनऊ (उत्तर प्रदेश)
  • इंडियन इंस्टीट्यूट ऑफ कैमिकल बायलॉजी, कोलकाता (प. बंगाल)
  • इंस्टीट्यूट ऑफ माइक्रोबियल टेक्नोलॉजी, चंडीगढ़
  • सेन्टर फॉर सेल एण्ड मॉलीक्यूलर बायोलॉजी, हैदराबाद (तेलंगाना)
  • नेशनल बायोलॉजिकल लेबोरेटरी, पालमपुर (हिमाचल प्रदेश)
  • नेशनल केमिकल लेबोरेटरी, पुणे (महाराष्ट्र)
  • नेशनल जीयोफिजिकल रिसर्च इंस्टीट्यूट, हैदराबाद (तेलंगाना)
  • नेशनल इंस्टीट्यूट ऑफ ओसानोग्राफी, पणजी (गोवा)
  • नेशनल मेटलर्जीकल लेबोरेटरी, जमशेदपुर (झारखंड)
इसे भी पढ़ें  रसायन विज्ञान प्रश्न उत्तर

भारत के सैन्य प्रशिक्षण संस्थान –

  • आर्मी वॉर कॉलेज, मऊ (मध्यप्रदेश)
  • इन्फैंट्री स्कूल, मऊ (मध्यप्रदेश)
  • आर्मी कैडेट कॉलेज, देहरादून (उत्तराखंड)
  • जूनियर लीडर्स विंग, बेलगाम (कर्नाटक)
  • कॉलेज ऑफ डिफेंस मैनेजमेंट, सिकंदराबाद (तेलंगाना)
  • डिफेंस सर्विसेज स्टॉफ कॉलेज, वेलिंगटन (तमिलनाडु)
  • जूनियर लीडर्स अकादमी, बरेली (उत्तर प्रदेश)
  • आर्मी सप्लाई कोर, सेंट्रल एण्ड कालेज, लखनऊ (उत्तर प्रदेश)
  • कॉलेज ऑफ मैटिरियल्स मैनेजमेंट, जबलपुर (मध्यप्रदेश)
  • मिलिट्री कॉलेज ऑफ इलेक्ट्रॉनिक एण्ड मैकेनिकल इंजीनियरिंग, सिकंदराबाद (तेलंगाना)
  • रीमाउण्ड एंड वेटरिनरी कोर सेंटर एण्ड स्कूल, मेरठ (उत्तर प्रदेश)
  • आर्मी एजुकेशन कोर ट्रेनिंग कॉलेज एण्ड सेंटर, पंचमढ़ी (मध्यप्रदेश)
  • राष्ट्रीय इंडियन मिलिटरी कॉलेज, देहरादून (उत्तराखंड)
  • सैनिक स्कूल (18), नेशनल डिफेंस कॉलेज, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • नेशनल डिफेंस अकादमी, खड़गवासल (महाराष्ट्र)
  • इंडियन मिलिट्री अकादमी, देहरादून (उत्तराखंड)
  • ऑफिसर्स ट्रेनिंग अकादमी, चेन्नई (तमिलनाडु)
  • काउंट इंसर्जेंसी एण्ड जंगल वारफेयर स्कूल, वैरिंगटे (मिजोरम)

भारत के महत्वपूर्ण प्रशिक्षण संस्थान –

  • एडमिनिस्ट्रेटिव स्टॉफ कॉलेज, हैदराबाद (तेलंगाना)
  • एडमिनिस्ट्रेटिव ट्रेनिंग इंस्टीट्यूट, नैनीताल (उत्तराखंड)
  • कॉलेज ऑफ सैटेलाइट कम्युनिकेशन टेक्नोलॉजी, अहमदाबाद (गुजरात)
  • हिमालयन माउण्टेनियरिंग इंस्टीट्यूट, दार्जिलिंग (प. बंगाल)
  • इंडियन इंस्टीट्यून ऑफ मैनेजमेंट, कोलकाता (पश्चिम बंगाल)
  • इंण्डियन इंस्टीट्यून ऑफ मैनेजमेंट, अहमदाबाद (गुजरात)
  • इंडियन इंस्टीट्यून ऑफ मैनेजमेंट, बेंग्लुरु (कर्नाटक)
  • इण्डियन इंस्टीट्यूट ऑफ पब्लिक मास कम्युनिकेशन, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • इंडियन इंस्टीट्यूट ऑफ टेक्नोलॉजी, चेन्नई (तमिलनाडु)
  • नेशनल इंस्टीट्यून ऑफ कम्युनिटी डेवलपमेंट, हैदराबाद (तेलंगाना)
  • नेशनल पुलिस एकेडमी, हैदराबाद (तेलंगाना)
  • नेताजी सुभाषचंद्र बोस इंस्टीट्यूट ऑफ स्पोर्ट्स, पटियाला (पंजाब)
  • स्कूल ऑफ ट्रॉपिकल मेडिसिंस, कोलकाता (प. बंगाल)
  • एयरफोर्स एडमिनिस्ट्रेटिव स्टॉफ कॉलेज, कोयम्बटूर (तमिलनाडु)
  • एयरफोर्स फ्लाइंग कॉलेज, जोधपुर (राजस्थान)
  • आर्म्ड फोर्सेज मेडिकल कॉलेज, पुणे (महाराष्ट्र)
  • सेंट्रल इंस्टीट्यूट ऑफ संस्कृत, तिरुपति (आंध्रप्रदेश)
  • इण्डियन इंस्टीट्यूट ऑफ मास कम्युनिकेशन, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • इंडियन इंस्टीट्यूट ऑफ टेक्नोलॉजी, खड़गपुर
  • इंडियन इंस्टीट्यूट ऑफ टेक्नोलॉजी, मुम्बई (महाराष्ट्र)
  • इंडियन इंस्टीट्यूट ऑफ टेक्नोलॉजी, नई दिल्ली (दिल्ली)
  • इंडियन इंस्टीट्यूट ऑफ टेक्नोलॉजी, कानपुर (उत्तर प्रदेश)
इसे भी पढ़ें  राजस्थान सामान्य ज्ञान प्रश्न उत्तर - Rajasthan GK

विविध विषयक संस्थान –

  • बिड़ला प्लेनेटेरियम, कोलकाता (प. बंगाल)
  • आर्कियोलॉजिकल सर्वे ऑफ इंडिया, कोलकाता (प. बंगाल)
  • सेंट्रल बोर्ड ऑफ फिल्म सेन्सर्स, मुम्बई (महाराष्ट्र)
  • आर्टिफिशियल लिम्ब सेण्टर, पुणे (महाराष्ट्र)
  • करेंसी प्रिंटर्स प्रेस, पुणे (महाराष्ट्र)
  • सेंट्रल ट्रैक्टर ऑर्गेनाइजेशन, नई दिल्ली (दिल्ली)
(Visited 648 times, 1 visits today)
error: Content is protected !!