संधि विच्छेद (Sandhi Viched)

https://hindiprem.com/ संधि विच्छेद

‘संधि विच्छेद’ शीर्षक के इस लेख में संधियों से संबंधित महत्वपूर्ण जानकारी को साझा किया गया है। दो शब्दों के मेल से होने वाले विकार को समास कहते हैं और दो वर्णो के मेल से होने वाले विकार को ‘संधि’ कहते हैं। संधियों को तीन भागों में विभक्त किया गया है। स्वर संधि, व्यंजन संधि और विसर्ग संधि। इसके बाद स्वर संधि को दीर्घ संधि, गुण संधि, वृद्धि संधि, यण संधि व अयादि संधि में विभक्त किया गया है।

दीर्घ संधि (स्वर संधि) के उदाहरण –

शब्दार्थ, तथापि, मृत्यूपरांत, सूक्ति, कवीन्द्र, गिरींद्र, रवीन्द्र, पुष्पावली, परमार्थ, कल्पांत, भूपरि, भूत्तम, होतृकर, स्वर्णावसर, करुणावतार, पुस्तकार्थी, उत्तमांग, हिमालय, धनार्थी।

मायाधीन, दैत्यारि, शिवालय, हरीश, कवीश, गिरीश, देहांत, महीश, नदीश, जानकीश, रजनीश, पृथ्वीश, वेदांत, आज्ञानुसार, मातृणाम, वधूत्सव, परीक्षार्थी, शिक्षार्थी।

परमात्मा, शरणार्थी, सत्यार्थी, रत्नाकर, सूर्यास्त, विद्याभास, कपीश, मुनीश्वर, सेवार्थ, चरणामृत, रामावतार, रामायण, शिवायन, बद्धीश, रतीश, लक्ष्मीच्छा, भारतीश्वर। महीन्द्र, अन्नाभाव, कवीच्छा, अभीष्ट, भोजनालय, पुस्तकालय, देवालय, विद्यार्थी, युवावस्था, रामाधार, रामाश्रय, धर्मात्मा, परमानन्द, नित्यानंद, परमावश्यक। रघूत्तर, भानूदय, लघूक्ति, कटूक्ति, मंजूषा, सिंधूर्मि, लघूर्मि।

गुण संधि (स्वर संधि) के उदाहरण –

प्रेत, सूर्योदय, महर्षि, सप्तऋषि, महेन्द्र, रमेश, महेश, गंगोर्मि, महोत्सव, जलोर्मि, देवर्षि, समुद्रोर्मि।

परोपकार, सुरेश, देवेंद्र, सुरेंद्र, उपेंद्र, नरेंद्र, नरेश, गणेश, खगेश, देवेश, राजऋषि, महेश्वर, जलोदय, चंद्रोदय, लोकोपयोग, महोपदेश, परमोत्सव, दीर्घोपल, महोर्जस्वी, महोर्मि।

वृद्धि संधि (स्वर संधि) के उदाहरण –

सदैव, तथैव, महौज, मतैक्य, एकैव, तत्रैव, वनौषधि, परमौषध, महौषध, महौदार्य, एकैक, परमौज, दिनैक, देवैश्वर्य, धर्मैक्य, विश्वैक्य, नवैश्वर्य, परमौदार्य, सर्वदैव, एकदैव, सर्वदैव, महैश्वर्य।

यण संधि (स्वर संधि) के उदाहरण –

स्वागत, अध्ययन, प्रत्येक, इत्यादि, उपर्युक्त, यद्यपि, न्यून, अत्यन्त, नद्यर्पण, अन्वय, मन्वन्तर, नद्यूर्मि, अत्याचार, अत्यावश्यक, अत्यधिक, ऋत्वंत, रीत्यानुसार, अन्वादेश, अत्यर्थ, प्रत्युत्तर, प्रत्युपकार, मध्वरि, अत्युक्ति, अत्युत्तम, मध्वालय, वाण्यूर्मि, देव्यर्थ, देव्यालय, देव्यागम, सख्यागम, सरस्वत्याराधना, सख्युचित, देव्युक्ति, देव्यैश्वर्य, देव्योज, देव्यौदार्य, देव्यंग।

अयादि संधि (स्वर संधि) के उदाहरण –

पवन, पावक, भवन, नयन, पित्रनुमति, अन्वित, शयन, चयन, गायक, गायन, सायक, नायक, वध्वर्थ, श्रवण, मात्रंणा, रवीश, गवीश।

पवित्र, गवन, पित्रनुदेश, पावन, धात्विक, मध्वोदन, भ्रात्रेषणा, अन्वेषण, मध्वौषध, मात्रादेश, गुर्वौदार्य, वह्वंग।

संधि विच्छेद की विस्तृत सूची –

संधिविच्छेदसंधि विच्छेद
संधिसम् + धिविच्छेदवि + छेद
पुस्तकार्थीपुस्तक + अर्थीउत्तमांगउत्तम + अंग
धनार्थीधन + अर्थीदैत्यारिदैत्य + अरि
देहांतदेह + अंतवेदांतवेद + अंत
शरणार्थीशरण + अर्थीसत्यार्थीसत्य + अर्थी
सूर्यास्तसूर्य + अस्तरामावतारराम + अवतार
शिवायनशिव + अयनअन्नाभाव अन्न + अभाव
पुष्पावलीपुष्प + अवलीशब्दार्थशब्द + अर्थ
चरणामृतचरण + अमृतस्वर्णावसरस्वर्ण + अवसर
हिमालयहिम + आलयशिवालयशिव + आलय
परमात्मापरम + आत्मारत्नाकररत्न + आकर
कुशासनकुश + आसनपुस्तकालयपुस्तक + आलय
देवालयदेव + आलयरामाधारराम + आधार
रामाश्रयराम + आश्रयधर्मात्माधर्म + आत्मा
परमानन्दपरम + आनन्दनित्यानन्दनित्य + आनन्द
परमावश्यकपरम + आवश्यकभोजनालयभोजन + आलय
विद्यार्थीविद्या + अर्थीविद्याभास विद्या + आभास
सेवार्थीसेवा + अर्थीमायाधीनमाया + अधीन
करुणावतारकरुणा +अवतारतथापितथा + अपि
युवावस्थायुवा + अवस्थाआज्ञानुसारआज्ञा + अनुसार
परीक्षार्थीपरीक्षा + अर्थीशिक्षार्थीशिक्षा + अर्थी
कवीन्द्रकवि + इन्द्ररवीन्द्ररवि + इन्द्र
गिरीन्द्रगिरि + इन्द्रअभीष्टअभि + इष्ट
कवीच्छाकवि + इच्छाहरीशहरि + ईश
कवीशकवि + ईशगिरीशगिरि + ईश
कपीशकपि + ईशमुनीश्वरमुनि + ईश्वर
बुद्धीशवुद्धि + ईशरतीशरति + ईश
महीन्द्रमहि + इन्द्रलक्ष्मीच्छालक्षमी + इच्छा
नदीशनदी + ईशजानकीश जानकी + ईश
महीशमहा + ईशपृथ्वीशपृथ्वी+ ईश
रजनीशरजनी + ईशभारतीश्वरभारती + ईश्वर
भानूदयभानु + उदयलघूक्तिलघु + उक्ति
कटूक्तिकटु + उक्तिरघूत्तमरघु + उत्तम
मृत्यूपरांतमृत्यु + उपरांतसूक्तिसु + उक्ति
लघूर्मिलघु + ऊर्मिमंजूषामंजु + ऊषा
सिन्धूर्मिसिन्धु + ऊर्मिवधूत्सववधु + उत्सव
भूपरिभू + उपरिवधूल्लासवधू + उल्लास
भूत्तमभू + उत्तममातृणाममातृ +ऋणाम्
होतृकारहोतृ + ऋकारयद्यपियदि + अपि
अध्ययनअधि + अयनअत्यर्थअति + अर्थ
अत्यधिकअति + अधिकरीत्यानुसाररीति + अनुसार
इत्यादिइति + आदिअत्याचारअति + आचार
अत्यावश्यकअति + आवश्यकप्रत्युत्तरप्रति + उत्तर
प्रत्युपकारप्रति + उपकारउपर्युक्तउपरि + उक्त
अत्युक्तिअति + उक्तिअत्युत्तमअति + उत्तम
न्यूननि + ऊनवाण्यूर्मिवाणि + ऊर्मि
प्रत्येकप्रति + एकअत्यंतअति + अंत
नद्यर्पणनदी + अर्पणदेव्यर्थदेवी + अर्थ
देव्यागमदेवी + आगमदेव्यालयदेवी + आलय
सख्यागमसखि + आगमसरस्वत्याराधनासरस्वती + आराधना
सख्युचितसखि + उचितदेव्युक्तिदेवी + उक्ति
नद्यूर्मिनदी + ऊर्मिदेव्यैश्वर्यदेवी + ऐश्वर्य
देव्योजदेवी + ओजदेव्यंगदेवी + अंग
मन्वन्तरमनु + अंतरअन्वयअनु + अय
अन्वर्थअनु + अर्थमध्वरिमधु + अरि
ऋत्वंतऋतु + अंतस्वागतसु + आगत
मध्वालय मधु + आलयअन्वादेश अनु + आदेश
नयनने + अनशयनशे + अन
चयनचे + अनगायकगै + अक
नायकनै + अकसायकसै + अक
गायनगै + अनगवीशगो + ईश
रवीशरो + ईशपवित्रपो + इत्र
पवनपो + अनगवनगो + अन
भवनभो + अनपावकपौ + अक
पावनपौ + अनन्यूनने + ऊन
अन्वितअनु + इतअन्विष्टअनु + इष्ट
धात्विकधातु + इकमध्वादेनमधु + आदेन
अन्वेषणअनु + एषणमध्वौषधिमधु + औषधि
गुर्वोदार्यगुरु + औदार्यवह्वंगवहु + अंग
वध्वर्थवधू + अर्थवध्विष्टवधु + इष्ट
वध्वेषणवधू + एषणपित्रनुमतिपितृ + अनुमति
पित्रनुदेशपितृ + अनुदेशभ्रात्रेषणाभ्रातृ + एषणा
मात्रंगमातृ + अंगवध्वादेशवधु + आदेश
वध्वीर्ष्यावधू + ईर्ष्यावध्वंगवधू + अंग
मात्रानंदमातृ + आनन्दमात्रादेशमातृ + आदेश
पित्रादेशपितृ + आदेशभ्रात्रोकभ्रातृ + ओक
तत्रैवतत्र + एवएकैवएक + एव
एकैकएक + एकदिनैकदिन + एक
मतैक्यमत + ऐक्यदेवैश्वर्यदेव + ऐश्वर्य
धर्मैक्यधर्म + ऐक्यविश्वैक्यविश्व + ऐक्य
नवैश्वर्यनव + ऐश्वर्यवनौषधिवन + औषधि
उष्णौदनउष्ण + ओदनपरमौजपरम + ओज
जलौसजल + ओसपरमौषधपरम + औषध
परमौदार्यपरम + औदार्यसर्वदैवसर्वदा + एव
सदैवसदा + एवएकदैवएकदा + एव
तथैवतथा + एवमहैश्वर्यमहा + ऐश्वर्य
महौजमहा + ओजमहौदार्यमहा + औदार्य
महौषधमहा + औषधदेवेन्द्रदेव + इन्द्र
सुरेन्द्रसुर + इन्द्रउपेन्द्रउप + इन्द्र
नरेन्द्रनर + इन्द्रप्रेतप्र + इत
सुरेशसुर + ईशनरेशनर + ईश
खगेशखग + ईशदेवेशदेव + ईश
गणेशगण + ईशसूर्योदयसूर्य + उदय
जलोदयजल + उदयचन्द्रोदयचन्द्र + उदय
परोपकारपर + उपकारपरमोत्सवपरम + उत्सव
लोकोपयोगलोक + उपयोगजलोर्मिजल + ऊर्मि
समुद्रोर्मिसमुद्र + ऊर्मिदीर्घोपलदीर्घ + ऊपल
देवर्षिदेव + ऋषिमहेन्द्रमहा + इन्द्र
रमेशरमा + ईशमहेश्वरमहा + ईश्वर
महेशमहा + ईशमहोत्सवमहा + उत्सव
गंगोर्मिगंगा + ऊर्मिमहोर्जस्वमहा + ऊर्जस्व
महोर्मिमहा + ऊर्मिमहर्षिमहा + ऋषि
सप्तर्षिसप्त + ऋषिराजर्षिराजा + ऋषि
वागीशवाक् + ईशदिगम्बरदिक् + अम्बर
वाग्धारावाक् + धारादिगन्तरदिक् + अन्तर
वाग्जालवाक् + जालदिग्गजदिक् + गज
दिग्भ्रमणदिक् + भ्रमणअजन्तअच् + अन्त
अजादिअच् + आदिषडाननषट् + आनन
तदिच्छातत् + इच्छासदाचारसत् + आचार
वृहद्रथवृहत् + रथतद्रूपतत् + रूप
सदाशयसत् + आशयसदानन्दसत् + आनन्द
सदुपयोगसत् + उपयोगजगदीशजगत् + ईश
उदयउत् + अयकृदन्तकृत् + अन्त
सद् वाणीसत् + वाणीजगगदानन्दजगत् + आनन्द
सुबन्तसुप् + अन्तअब्जअप् + ज
अब्धिअप् + धिअम्मयअप् + मय
एतन्मुरादीएतत् + मुरादीजगन्नाथजगत् + नाथ
वाग्दत्तवाक् + दत्तभगवद्भक्तिभगवत् + भक्ति
षडदर्शनषट् + दर्शनउद्योग उत् + योग
सदवंशसत् + वंशउद्घाटनउत् + घाटन
षण्मासषट् + मासवाङ्मात्रवाक् + मात्र
चिन्मयचित् + मयभगवद्गीताभगवत् गीता
दिग्गजदिक् + गजउद्गमउत् + गम
वाङ्मयवाक् + मयरुञ्मयरुच् + मय
सन्मार्गसत् + मार्गउन्नतिउत् + नति
उच्चारणउत् + चारणमहच्छत्रमहत् + छत्र
उच्छेदउत् + छेदसच्छात्रसत् + छात्र
शरच्चन्द्रशरत् + चन्द्रसच्चरित्रसत् + चरित्र
उच्चाटनउत् + चाटनपच्छेदपद् + छेद
सज्जनसत् + जनउज्ज्वलउत् + ज्वल
विपज्जालविपद् + जालउड्डयनउत् + डयन
तल्लीनतत् + लीनउल्लंघन उत् + लंघन
उल्लासउत् + लाससच्छास्त्रसत् + शास्त्र
उच्छवासउत् + श्वासउच्छिष्टउत् + शिष्ट
तच्छुत्वातत् + श्रुत्वामहच्छक्तिमहत् + शक्ति
उद्धारउत् + हारउद्धतउत् + हत
तद्धिततत् + हितउद्धहरणउत् + हरण
आच्छादनआ + छादनवृक्षच्छायावृक्ष + छाया
परिच्छेदपरि + छेदअनुच्छेदअनु + छेद
अवच्छेदअव + छेदकिंवाकिम् + वा
संयोगसम् + योगसंयम सम् + यम
संलापसम् + लापसंसारसम् + सार
परमार्थपरम + अर्थसंहार सम् + हार
संवादसम् + वादसंशयसम् + शय
संवेगसम् + वेगसंकल्पसम् + कल्प
किञ्चित्किम् + चित्संचयसम् + चय
संपर्कसम् + पर्कसंक्रांन्तिसम् + क्रान्ति
संतोषसम् + तोषसम्पूर्णसम् + पूर्ण
संतापसम् + तापपंचमपम् + चम
भरणभर् + अनप्रमाणप्र + मान
भूषणभूष् + अनऋणऋ + न
तृष्णातृष + नानिषिद्धनि + सिद्ध
अभिषेकअभि + सेकसुषमासु + समा
विषमवि + समसुषुप्तसु + सुप्त
निषेधनिः + सेधनिश्छलनिः + छल
कश्चितकः + चित्धनिष्टंकारधनुः + टंकार
निश्चयनिः + चयनिष्चेष्टनिः + चेष्ट
ततष्ठकारततः + कारनिश्चलनिः + चल
दुष्टदुः + टमनस्तापनमः + ताप
निस्तेजनिः + तेजदुस्तरदुः + तर
निश्छद्रनिः + छिद्रनिस्तारनिः + तार
दुशासन या दुःशासनदुः + शासनहरिशतेहरिः + शते
निशंकनिः + शंकनिस्सारनिः + सार
निस्सृतनिः + सृतरजःकणरजः + कण
पयपानपयः + पानअन्तःकरणअन्तः + करण
अधःफलितअधः + फलितअन्तःपुरअन्तः + पुर
प्रातःकालप्रातः + कालअधःपतनअध + पतन
पुरस्कारपुरः + कारमनोकामनामनः + कामना
नमस्कारनमः + कारतिरस्कारतिरः + कार
दुखदुः + खनिष्कपटनिः + कपट
निष्फलनिः + फलनिष्पापनिः + पाप
निष्पंकनिः + पंकचतुष्पदचतुः + पद
दुष्कर्मदुः + कर्मदुष्प्रकृतिदुः + प्रकृति
दुष्करदुः + करदुष्खचितदुः + खचित
दुष्फलदुः + फलमनोजमनः + ज
वयोवृद्धवयः + वृद्धअधोघातअधः + घात
तपःबलतपः + बलतेजोमयतेजः + मय
पयोदपयः + दपुरोहितपुरः + हित
यशोलाभयशः + लाभसरोवरसरः + वर
यशोगानयशः + गानमनोबलमनः + बल
तमोगुणतमः + गुणमनोराज्यमनः + राज्य
तपोधनतपः + धनअधोगतिअधः + गति
यशोदायशः + दाअधोजलअधः + जल
मनोरथमनः + रथमनोज्ञमनः + ज्ञ
मनोयोगमनः + योगमनोवेगमनः + वेग
मनोहरमनः + हरयशोधरायशः + धरा
मनोनयनमनः + नयनसरोरुहसरः + रुह
मनोविकारमनः + विकारपयोधरपयः + धर
निराशानिः + आशानिर्दयनिः + दय
निर्झरनिः + झरनिर्जलनिः + जल
निर्भयनिः + भयनिस्संदेहनिः + संदेह
निर्लेपनिः + लेपनिर्यातनिः + यात
निर्हारनिः + हारनिरैक्यनिः + ऐक्य
निरेकीभावनिः + निरेकीभावनिर्घोषनिः + घोष
निर्गमनिः + गमनिराधारनिः + आधार
निरुपायनिः + उपायनिरौषधनिः + औषध
निरादरनिः + आदरनिरीहनिः + ईह
निरर्थकनिः + अर्थकदुरुपयोगदुः + उपयोग
दुर्दशादुः + दशादुर्गुणदुः + गुण
दुर्जनदुः + जनदुर्भाग्यदुः + भाग्य
दुश्शीलदुः + शीलदुर्बलदुः + बल
दुर्वचनदुः + वचनदुर्यशदुः + यश
दुर्लाभदुः + लाभदुर्लक्ष्यदुः + लक्ष्य
दुर्गंधदुः + गंधदुरात्मादुः + आत्मा
दुर्धर्षदुः + धर्षदुर्नामदुः + नाम
वहिर्गतवहिः + गतनिरोकनिः + रोक
निरंकनिः + रंगनिरुर्मिनिः + उर्मि
निरुत्तरनिः + उत्तरनीरसनिः + रस
नीरोगनिः + रोगनीरजनिः + रज
नीरवनिः + रवदूराजदुः + राज
अतएवअतः + एवनिर्गुणनिः + गुण
कृदंतकृत् + अंतदेवेंद्रदेव + इंद्र
अन्यायअ + नि + आयअभ्युदयअभि + उदय
अंतःपुरअन्तः + पुरअन्योन्याश्रितअन्य + अन्य + आश्रित
अन्यान्यअन्य + अन्यअधीश्वरअधि + ईश्वर
अरण्याच्छादितअरण्य + आच्छादितअहर्निशअहः + निश
आत्मोत्सर्गआत्म + उत्सर्गअत्यावश्यकअति + आवश्यक
अन्तर्निहितअन्तः + निहितअभ्यागतअभि + आगत
अम्बूर्मिअम्बु + ऊर्मिअहंकारअहम् + कार
आशीर्वादआशीः + वादआविष्कारआविः + कार
कल्पान्तकल्प + अन्तआकृष्टआकृष् + ट
आद्यान्तआदि + अन्तईश्वरेच्छाईश्वर + इच्छा
उन्मूलितउत् + मूलितउद्दामउत् + दाम
उच्छवासउत् + श्वासउन्नायकउत् + नायक
उन्मत्तउत् + मत्तउन्नयनउत् + नयन
उन्मादउत् + मादउल्लेखउत् + लेख
उद्भवउत् + भवउच्छिन्नउत् + छिन्न
उद्विग्नउत् + विग्नउद्धृतउत् + हृत
उपदेशांतर्गतउपदेश + अन्तर्गतउपेक्षाउप + ईक्षा
उन्मीलितउत् + मीलितकिन्नरकिम् + नर
तदाकारतत् + आकारतपोभूमितपः + भूमि
तेजोराशितेजः + राशितेजोपुंजतेजः + पुंज
तपोवनतपः + वनतट्टीकातत् + टीका
दुर्नीतिदुः + नीतिदुर्गदुः + ग
दावानलदाव + अनलदुःस्थनदुः + स्थल
दुर्दिनदुः + दिनदुर्वहदुः + वह
नारीश्वरनारी + ईश्वरनाविकनौ + इक
निस्सहायनिः + सहायनिश्चिंतनिः + चिंत
निश्चयनिः + चयनिर्भरनिः + भर
निष्कपटनिः + कपटनिर्विकारनिः + विकार
निरीक्षणनिः + ईक्षणनिष्कामनिः + काम
निरंतरनिः + अंतरनिष्प्राणनिः + प्राण
निरुद्देश्यनिः + उद्देश्यनिष्कारणनिः + कारण
निस्शब्दनिः + शब्दनिर्मलनिः + मल
निर्विवादनिः + विवादनिषिद्धनिः + सिद्ध
नारायणनार + अयननद्यम्बुनदी + अम्बु
परमौजस्वपरम + ओजस्वप्राड्मुखप्राक् + मुख
प्रत्ययप्रति + अयप्रत्यक्षप्रति + अक्ष
पीताम्बरपीत + अम्बरपृष्ठपृष् + थ
पयोधिपयः + धिपरमेश्वरपरम + ईश्वर
पित्रिच्छापितः + इच्छापुनर्जन्मपुनः + जन्म
प्रांगणप्र + अंगणपदोन्नतिपद + उन्नति
प्रतिच्छायाप्रति + छायापरन्तुपरम् + तु
परिष्करपरिः + करप्रोत्साहनप्र + उत्साहन
पश्वधमपशु + अधमपुनरुक्तिपुनः + उक्ति
परीक्षापरि + ईक्षापुरुषोत्तमपुरुष + उत्तम
भवनभो + अनभोजनालयभोजन + आलय
भानूदयभानु + उदयभावुकभौ + उक
भाग्योदयभाग्य + उदयमुनीन्द्रमुनि + इंद्र
मृण्मयमृत् + मयमातृणमातृ + ऋण
मनोगतमनः + गतमहार्वणमहा + अर्वण
महाशयमहा + आशयमध्वासवमधु + आसव
मृगेन्द्रमृग + इन्द्रमनोअनुकूलमनः + अनुकूल
मनोभावमनः + भावयशइच्छायशः + इच्छा
यथोचितयथा + उचितयथेष्टयथा + इष्ट
युधिष्ठिरयुधि + स्थिरयशोधनयशः + धन
यशोअभिलाषीयशः + अभिलाषीवध्वैश्वर्यवधू + ऐश्वर्य
व्यायामवि + आयामवीरांगनावीर + अंगना
वसुधैववसुधा + एववाग्जालवाक् + जाल
रामायणराम + अयनलोकोक्तिलोक + उक्ति
व्युत्पत्तिवि + उत्पत्तिव्यर्थवि + अर्थ
व्याकुलवि + आकुलविद्योन्नतिविद्या + उन्नति
बहिष्कारबहिः + कारवाङ्मयवाक् + मय
व्याप्तवि + आप्तविद्यालयविद्या + आलय
शिरोमणिशिरः + मणिशंकरशम् + कर
शशांकशश + अंकशस्त्रास्त्रशस्त्र + अस्त्र
शुद्धोदनशुद्ध + ओदनसद्गुरुसत् + गुरु
स्वाधीनस्व + अधीनसाश्चर्यस + आश्चर्य
सावधानस + अवधानसद्भावसत् + भाव
सरोजसरः + जसरय्वम्बुसरयू + अम्बु
स्वर्गस्वः + गसर्वोदयसर्व + उदय
समुच्चयसम् + उत् + चयसद्विचारसत् + विचार
संगठनसम् + गठनसत्याग्रहसत्य + आग्रह
समन्वयसम् + अनु + अयसीमांतसीमा + अन्त
सद्भावनासत् + भावनास्वार्थस्व + अर्थ
स्वयम्भूदनस्वयंभू + उदयसमुदायसम् + उत् + आय
सन्निहितसत् + निहितसर्वोदयसर्व + उदय
साष्टांगस + अष्ट + अंगसतीषसती + ईश
संवत्सम् + वत्सद्धर्मसत् + धर्म
श्रेयस्करश्रेय + करधर्मार्थधर्म + अर्थ
देवाधिपतिदेव + अधिपतिकामारिकाम + अरि
गुणालयगुण + आलयदेव्यर्पणदेवी + अर्पण
मात्रार्थमातृ + अर्थप्रत्यूषप्रति + ऊष
वाण्यूर्मिवाणी + ऊर्मिअन्वीक्षणअनु + ईक्षण
हवनहो + अनधावकधौ + अक
परमैश्वर्यपरम + ऐश्वर्यमहैश्वर्यमहा + ऐश्वर्य
जलौकजल + ओकजलौषधिजल + औषधि
तेजोसितेजः + असिहरिबंदेहरिम् + बंदे
दुखंप्राप्नोतिदुःखम् + प्राप्नोतिगृहंगच्छतिगृहम् + गच्छति
इसे भी पढ़ें  देशज विदेशज शब्द (Deshaj Videshaj )

दीर्घ संधि विच्छेद –

अभीष्ट (अभि+इष्ट), अन्नाभाव (अन्न+अभाव), बुद्धीश (बुद्ध+ईश), भारतीश्वर (भारती+ईश्वर), भानूदय (भानु+उदय), भोजनालय (भोजन+आलय), भूपरि (भू+उपरि), भूत्तम (भू+उत्तम), देवाधिवति (देव+अधिपति), धर्मार्थ (धर्म+अर्थ), गिरीश (गिरि+ईश), गिरीन्द्र (गिर+इन्द्र), गुणालय (गुण+आलय), हरीश (हरि+ईश), हिमालय (हिम+आलय), होतृकार (होतृ+ऋकार), जानकीश (जानकी+ईश), कवींद्र (कवि+इन्द्र), कपीश (कपि+ईश), कवीश (कवि+ईश), कटूक्ति (कटु+उक्ति), कामारि (काम+अरि), लक्ष्मीच्छा (लक्ष्मी+इच्छा), लघूक्ति (लघु+उक्ति), लघूर्मि (लघु+ऊर्मि), महींद्र (मही+इन्द्र), महीश (मही+ईश), महाशय (महा+शय), मंजूषा (मंजु+ऊषा), मातृणाण (मातृ+ऋणाम्), मुनीश्वर (मुनि+ईश्वर), मृत्यूपरांत (मृत्यु+उपरांत), नदीश (नदी+ईश), पुस्तकालय (पुस्तक+आलय), पृथ्वीश (पृथ्वी+ईश), पितृण (पितृ+ऋण), रघूत्तम (रघु+उत्तम), रतीश (रति+ईश), रजनीश (रजनी+ईश), स्वर्णावसर (स्वर्ण+अवसर), सूक्ति (सु+उक्ति), स्वयंभूदय (स्वयंभू+उदय), शरणार्थी (शरण+अर्थी), शिवालय (शिव+आलय), सिन्धूर्मि (सिन्धु+ऊर्मि),  वधूत्सव (वधु+उत्सव), वधूर्मि (वधू+उर्मि), विद्यार्थी (विद्या+अर्थी), विद्यालय (विद्या+आलय), वधूल्लास (वधु+उल्लास), युवावस्था (युवा+अवस्था)।

गुण संधि विच्छेद –

चंद्रोदय (चन्द्र+उदय), दीर्घोपल (दीर्घ+ऊपल), देवेंद्र (देव+इन्द्र), देवेश (देव+ईश), देवर्षि (देव+ऋषि), गणेश (गण+ईश), गंगोर्मि (गंगा+ऊर्मि), जलोदय (जल+उदय), जलोर्मि (जल+ऊर्मि), खगेश (खग+ईश), लोकोपयोग (लोक+उपयोग), महोत्सव (महा+उत्सव), महोजस्वी (महा+ओजस्वी), महोर्जस्वी (महा+ऊर्जस्वी), महोर्मि (महा+उर्मि), महेश्वर (महा+ईश्वर), महेश (महा+ईश), महोपदेश (महा+उपदेश), महेंद्र (महा+इन्द्र), मृगेंद्र (मृग+इन्द्र), महर्षि (महा+ऋषि), नरेश (नर+ईश), नरेंद्र (नर+इन्द्र), परमोत्सव (परम+उत्सव), परोपकार (पर+उपकार), प्रेत (प्र+इत) परमेश्वर (परम+ईश्वर), रमेश (रमा+ईश), राजऋषि (राज+ऋषि), सप्तर्षि (सप्त+ऋषि), समुद्रोर्मि (समुद्र+ऊर्मि), सुरेंद्र (सुर+इन्द्र), सुरेश (सुर+ईश), सूर्योदय (सूर्य+उदय), उपेन्द्र (उप+इन्द्र)।

वृद्धि संधि विच्छेद –

एकदैव (एकदा+एव), एकैव (एक+एव), एकैक (एक+एक), दिनैक (दिन+एक), देवैश्वर्य (देव+ऐश्वर्य), धर्मैक्य (धर्म+ऐक्य), जलौस (जल+ओस), जलौक (जल+ओक), जलौषध (जल+औषध), महौज (महा+ओज), महौदार्य (महा+औदार्य), महौषध (महा+औषध), महैश्वर्य (महा+ऐश्वर्य), मतैक्य (मत+ऐक्य), नवैश्वर्य (नव+ऐश्वर्य), परमौज (परम+ओज), परमौषध (परम+औषध), परमौदार्य (परम+औदार्य), परमैश्वर्य (परम+एश्वर्य), सदैव (सदा+एव), सर्वदैव (सर्वदा+एव), तत्रैव (तत्र+एव), तथैव (तथा+एव), उष्णौदन (उष्ण+ओदन), वनौषधि (नव+औषधि), विश्वैक्य (विश्व+ऐक्य)।

इसे भी पढ़ें  हिंदी साहित्य के काल

यण संधि विच्छेद –

अध्ययन (अधि+अयन), अन्वादेश (अनु+आदेश), अत्यंत (अति+अंत), अन्वय (अनु+अय), अन्वर्थ (अनु+अर्थ), अत्यर्थ (अति+अर्थ), अत्युक्ति (अति+उक्ति), अत्युत्तम (अति+उत्तम), अन्वय (अनु+अय), अन्विष्ट (अनु+इष्ट), अत्यधिक (अति+अधिक), अत्याचार (अति+आचार), अत्यूष्म (अति+ऊष्म), अन्वीक्षण (अनु+ईक्षण), अत्यावश्यक (अति+आवश्यक), भान्वागमन (भानु+आगमन), ऋत्वन्त (ऋतु+अन्त), देव्यागम (देवी+आगमन), देव्युक्ति (देवी+उक्ति), देव्यालय (देवी+आलय), देव्यैश्वर्य (देवी+ऐश्वर्य), देव्योज (देवी+ओज), देव्यौदार्य (देवी+औदार्य),देव्यंग(देवी+अंग), धात्विक (धातु+इक),  गुर्वौदन (गुरु+ओदन), गुर्वौदार्य (गुरु+औदार्य), इत्यादि (इति+आदि), मन्वन्तर (मनु+अन्तर), मध्वरि (मधु+अरि), मध्वालय (मधु+आलय), मात्रार्थ (मातृ+अर्थ), न्यून (नि+ऊन), नद्यर्पण (नदी+अर्पण), नद्यूर्मि (नदी+ऊर्मि), प्रत्युत्तर (प्रति+उत्तर), प्रत्येक (प्रति+एक), प्रत्युपकार (प्रति+उपकार), प्रत्यूष (प्रति+ऊष), पित्राज्ञा (पितृ+आज्ञा), रीत्यानुसार (रीति+अनुसार), स्वागत (सु+आगत), सख्यागम (सखी+आगम), सख्युचित (सखी+उचित), सरस्वत्याराधना (सरस्वती+आराधना), उपर्युक्त (उपरि+उक्त), वध्वर्थ (वधू+अर्थ), वध्वागमन (वधू+आगमन), वाण्यूर्मि (वाणि+ऊर्मि), वध्विष्ट (वधू+इष्ट), वध्वीर्ष्या (वधू+ईर्ष्या), यद्यपि (यदि+अपि)।

अयादि संधि विच्छेद –

अन्वेषण (अनु+एषण), भवन (भो+अन), भ्रात्रोक (भ्रातृ+ओक), भ्रात्रेषणा (भ्रातृ+एषणा), चयन (चे+अन), गायक (गै+अक), गायन (गै+अन), गवीश (गो+ईश), गवन (गो+अन), गुर्वोदार्य (गुरु+औदार्य), मध्वोदन (मधु+ओदन), मध्वौषध (मधु+औषध), मात्रादेश (मातृ+आदेश), मात्रानन्द (मातृ+आनन्द), मात्रंग (मातृ+अंग), नयन (ने+अन), नायक (नै+अक), पवित्र (पो+इत्र), पवन (पो+अन), पावक (पौ+अक), पावन (पौ+अन), पित्रादेश (पितृ+आदेश), पित्रनुदेश (पित्र+अनुदेश), पित्रनुमति (पितृ+अनुमति), पावन (पौ+अन), पावक (पौ+अक), रवीश (रवि+ईश), सायक (सै+अक), शयन (शे+अन), वध्वंग (वधू+अंग), वध्वादेश (वधू+आदेश), वध्वेषण (वधू+एषण), वध्विष्ट (वधू+इष्ट), वध्वर्थ (वधू+अर्थ), श्रवण (श्रो+अन), श्रावन (श्रौ+अन)।

‘अ’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

अन्याय (अ+नि+आय), अभ्युदय (अभि+उदय), अन्वय (अनु+अय), अन्तःपुर (अन्तः+पुर), अत्यधिक (अति+अधिक), अधीश्वर (अधि+ईश्वर), अन्योन्याश्रय (अन्य+अन्य+आश्रय), अभीष्ट (अभि+इष्ट), अत्याचार (अति+आचार), अन्यान्य (अन्य+अन्य), अरण्याच्छादित (अरण्य+आच्छादित), अन्नाभाव (अन्न+अभाव), अम्बूर्मि (अम्बु+ऊर्मि), अत्युत्तम (अति+उत्तम), अत्यावश्यक (अति+आवश्यक), अहंकार (अहम्+कार), अन्वित (अनु+अय+इत), अधोगति (अधः+गति), अतएव (अतः+एव), अत्यन्त (अति+अन्त), अन्तर्निहित (अन्तः+निहित), अहर्निष (अहः+निश), अन्वेषण (अनु+एषण), अब्ज (अप्+ज), अजन्त (अच्+अन्त), अम्मय (अप्+मय), अभ्यागत (अभि+आगत)।

‘आ’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

आत्मोत्सर्ग (आत्म+उत्सर्ग), आशीर्वाद (आशीः+वाद), आकृष्ट (आकृष्+त), आविष्कार (आविः+कार), आच्छादन (आः+छादन), आद्यन्त (आदि+अन्त)।

‘उ’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

उच्छृंखला (उत्+श्रृंखला), उन्नति (उत्+नति), उद्धत (उत्+हत), उद्धार (उत्+हार), उन्नायक (उत्+नायक), उद्धृत (उत्+हृत), उन्माद (उत्+माद), उन्मूलित (उत्+मूलित), उन्मीलित (उत्+मीलित), उड्डयन (उत्+डयन), उल्लेख (उत्+लेख), उदय (उत्+अय), उन्मत्त (उत्+मत्त), उपदेशान्तर्गत (उपदेश+अन्तर्गत), उपर्युक्त (उपरि+उक्त), उद्विग्न (उत्+विग्न), उल्लंघन (उत्+लंघन), उद्गम (उत्+गम), उज्ज्वल (उत्+ज्वल), उपेक्षा (उप+ईक्षा), उद्घाटन (उत्+घाटन), उद्दाम (उत्+दाम), उच्चारण (उत्+चारण), उच्छिन्न (उत्+छिन्न), उच्छिष्ट (उत्+शिष्ट), उन्नयन (उत्+नयन), उद्योग (उत्+योग), उद्भव (उत्+भव), उच्छ्वास (उत्+श्वास), उल्लास (उत्+लास)।

‘त’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

तथैव (तथा+एव), तथापि (तथा+अपि), तद्रूप (तत्+रूप), तल्लीन (तत्+लीन), तट्टीका (तत्+टीका), तद्धित (तत्+हित), तपोभूमि (तपः+भूमि), तपोवन (तपः+वन), तिरस्कार (तिरः+कार), तेजोमय (तेजः+मय), तदाकार (तत्+आकार), तेजोपुंज (तेजः+पुंज), तृष्णा (तृष्+ना), तेजोराशि (तेजः+राशि)।

‘द’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

दावानल (दाव+अनल), दिग्गज (दिक्+गज), दुश्शासन (दुः+शासन), देवर्षि (देव+ऋषि), देवेन्द्र (देव+इन्द्र), देवेश (देव+ईश), दुष्कर (दुः+कर), दुर्नीति (दुः+नीति), दुर्जन (दुः+जन), दिग्भ्रम (दिक्+भ्रम), दुर्गति (दुःगति), दिगम्बर (दिक्+अम्बर), देव्यागम (देवी+आगम), दुःस्थल (दुः+स्थल), दुर्दिन (दुः+दिन), दुर्धर्ष (दुः+धर्ष), दुस्तर (दुः+स्तर), दुर्वह (दुः+वह)।

‘न’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

नमस्कार (नमः+कार), नारायण (नार+अयन), निर्विवाद (निः+विवाद), नद्यम्बु (नदी+अम्बु), नारीश्वर (नारी+ईश्वर), नदीश (नदी+ईश), न्यून (नि+ऊन), निर्झर (निः+झर), नद्यूर्मि (नदी+ऊर्मि), नयन (ने+अन), नायक (नै+अक), नाविक (नौ+इक), निश्छल (निः+छल), निश्चल (निः+चल), निराधार (निः+आधार), निरीक्षण (निः+ईक्षण), निस्संदेह (निः+संदेह), निस्सृत (निः+सृत), निस्सार (निः+सार), निरीह (निः+ईह), निरुपाय (निः+उपाय), निर्जल (निः+जल), नीरव (निः+रव), नीरोग (निः+रोग), निष्पाप (निः+पाप), निष्काम (निः+काम), निस्सहाय (निः+सहाय), निरर्थक (निः+अर्थक), निश्चिन्त (निः+चिन्त), निरन्तर (निः+अन्तर), निश्चय (निः+चय), निष्प्राण (निः+प्राण), निर्मल (निः+मल), निर्भर (निः+भर), निरुद्देश्य (निः+उद्देश्य), निश्शब्द (निः+शब्द), निष्कपट (निः+कपट), निर्गुण (निः+गुण), निस्तार (निः+तार), निर्विकार (निः+विकार), निष्फल (निः+फल), निष्कारण (निः+कारण)।

‘प’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

परमार्थ (परम+अर्थ), प्रत्येक (प्रति+एक), पुनर्जन्म (पुनः+जन्म), पुरस्कार (पुरः+कार), पुनरुक्ति (पुनः+उक्ति), पीताम्बर (पीत+अम्बर), प्रत्यय (प्रति+अय), प्रत्युत्तर (प्रति+उत्तर), पावन (पौ+अन), पावक (पौ+अक), पवन (पो+अन), पवित्र (पो+इत्र), परमेश्वर (परम+ईश्वर), परमौषध (परम+औषध), परमौजस्वी (परम+ओजस्वी), पित्रादेश (पितृ+आदेश), पंचम (पम्+चम), पुरुषोत्तम (पुरुष+उत्तम), पित्रनुमति (पितृ+अनुमति), पित्रिच्छा (पितृ+इच्छा), पृथ्वीश (पृथ्वी+ईश), प्राङ्मुख (प्राक्+मुख), परिच्छेद (परि+छेद), परीक्षा (परि+ईक्षा), प्रत्यक्ष (प्रति+अक्ष), प्रांगण (प्र+अंगण), पदोन्नति (पद+उन्नति), पश्वधम (पशु+अधम), पृष्ठ (पृष्+थ), प्रतिच्छाया (प्रति+छाया), प्रोत्साहन (प्र+उत्साहन), पयोद (पयः+द), पयोधि (पयः+धि), परन्तु (परम्+तु), परिष्कार (परिः+कार), प्रातःकाल (प्रातः+काल)।

‘म’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

महीन्द्र (मही+इन्द्र), महोर्मि (महा+ऊर्मि), मतैक्य (मत+ऐक्य), मनोगत (मनः+गत), महोत्सव (महा+उत्सव), महार्णव (महा+अर्णव), महर्षि (महा+ऋषि), मनोयोग (मनः+योग), मनोज (मनः+ज), मनोरथ (मनः+रथ), मनोभाव (मनः+भाव), मनोविकार (मनः+विकार), महाशय (महा+आशय), महेन्द्र (महा+इन्द्र), महेश (महा+ईश), महेश्वर (महा+ईश्वर), मन्वन्तर (मनु+अन्तर), मध्वासव (मधु+आसव), महौज (महा+ओज), महौषध (महा+औषध), मात्रार्थ (मातृ+अर्थ), मुनीन्द्र (मुनि+इन्द्र), मृगेन्द्र (मृग+इन्द्र), मृण्मय (मृत्+मय), मातृण (मातृ+ऋण)।

‘य’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

यद्यपि (यदि+अपि), यशोदा (यशः+दा), यशोधरा (यशः+धरा), यशोधन (यशः+धन), यथेष्ट (यथा+इष्ट), युधिष्ठिर (युधि+स्थिर), यशइच्छा (यशः+इच्छा), यतोचित (यथा+उचित)।

‘व’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

व्यर्थ (वि+अर्थ), व्याप्त (वि+आप्त), व्याकुल (वि+आकुल), व्युत्पत्ति (वि+उत्पत्ति), व्यायाम (वि+आयाम), वयोवृद्ध (वयः+वृद्ध), वधूत्सव (वधू+उत्सव), वसुधैव (वसुधा+एव), वध्वैश्वर्य (वधू+ऐश्वर्य), वाग्जाल (वाक्+जाल), वाङ्मय (वाक्+मय), वागीश (वाक्+ईश), विपज्जाल (विपद्+जाल), विद्यालय (विद्या+आलय), विद्योन्नति (विद्या+उन्नति), वीरांगना (वीर+अंगना)।

‘श’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

शंकर (शम्+कर), शिरोमणि (शिरः+मणि), शुद्धोदन (शुद्ध+ओदन), शस्त्रास्त्र (शस्त्र+अस्त्र), शशांक (शश+अंक)।

इसे भी पढ़ें  वाक्यांश के लिए एक शब्द

‘स’ से शुरु होने वाले शब्दों के संधि विच्छेद –

संन्धि (सम्+धि), स्वागत (सु+आगत), सुरेन्द्र (सुर+इन्द्र), स्वार्थ (स्व+अर्थ), सदानन्द (सत्+आनन्द), सद्गुरु (सत्+गुरु), सद्भावना (सत्+भावना), सद्धर्म (सत्+धर्म), सज्जन (सत्+जन), सच्छास्त्र (सत्+शास्त्र), संकल्प (सम्+कल्प), सन्तोष (सम्+तोष), सर्वोदय (सर्व+उदय), सूर्योदय (सूर्य+उदय), सरोज (सरः+ज), सरोवर (सरः+वर), संचय (सम्+चय), संयोग (सम्+योग), संसार (सम्+सार), संवाद (सम्+वाद), संयम (सम्+यम), सदाचार (सत्+आचार), सीमान्त (सीमा+अन्त), संवत् (सम्+वत्), संयम (सम्+यम), सप्तर्षि (सप्त+ऋषि), सतीष (सती+ईश), स्वाधीन (स्व+अधीन), समन्वय (सम्+अनु+अय), साष्टांग (स+अष्ट+अंग), सद्वाणी (सत्+वाणी), साश्चर्य (स+आश्चर्य), सत्याग्रह (सत्य+आग्रह), सर्वोत्तम (सर्व+उत्तम), सावधान (स+अवधान), समुद्रोर्मि (समुद्र+ऊर्मि), स्वयंभूदय (स्वयंभू+उदय), स्वर्ग (स्वः+ग), शस्त्रास्त्र (शस्त्र+अस्त्र), संगठन (सम्+गठन), सन्निहित (सत्+निहित), सच्चरित्र (सत्+चरित्र), सद्विचार (सद्+विचार), सदैव (सदा+एव), सद्भाव (सत्+भाव), समुच्चय (सम्+उत्+चय), समुदाय (सम्+उत्+आय)।

1 – सन्धि विच्छेद संबंधी प्रश्न

‘संधि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – सम् +धि

‘विच्छेद’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – वि + छेद

‘पुस्तकार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – पुस्तक + अर्थी

‘उत्तमांग’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – उत्तम + अंग

‘धनार्धी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – धन+अर्थी

‘दैत्यारि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – दैत्य +अरि

‘देहांत’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – देह +अंत

‘वेदांत’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – वेद + अंत

‘शरणार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – शरण + अर्थी

‘सत्यार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – सत्य + अर्थी

‘सूर्यास्त’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – सूर्य + अस्त

‘रामावतार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – राम + अवतार

‘शिवायन’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – शिव + अयन

‘अन्नाभाव’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अन्न + आभाव

‘पुष्पावली’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – पुष्प + अवली

‘शब्दार्थ’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – शब्द + अर्थ

‘चरणामृत’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – चरण + अमृत

‘स्वर्णावसर’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – स्वर्ण + अवसर

‘हिमालय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – हिम + आलय

‘शिवालय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – शिव + आलय

‘परमात्मा’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – परम + आत्मा

‘रत्नाकर’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – रत्न + आकर

‘कुशासन’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – कुश + आसन

‘पुस्तकालय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – पुस्तक + आलय

‘देवालय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – देव + आलय

2 – सन्धि विच्छेद संबंधी प्रश्न

‘रामाधार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – राम + आधार

‘रामाश्रय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – राम + आश्रय

‘धर्मात्मा’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – धर्म + आत्मा

‘परमानन्द’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – परम + आनन्द

‘नित्यानन्द’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – नित्य + आनन्द

‘परमावश्यक’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – परम + आवश्यक

‘भोजनालय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – भोजन + आलय

‘विद्यार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – विद्या + अर्थी

‘विद्याभास’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – विद्या + आभास

‘सेवार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – सेवा + अर्थी

‘मायाधीन’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – माया + अधीन

‘करुणावतार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – करुणा + अवतार

‘तथापि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – तथा + अपि

‘युवावस्था’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – युवा + अवस्था

‘आज्ञानुसार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – आज्ञा + अनुसार

‘परीक्षार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – परीक्षा + अर्थी

‘शिक्षार्थी’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – शिक्षा + अर्थी

‘कवीन्द्र’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – कवि + इन्द्र

‘रवीन्द्र’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – रवि + इन्द्र

‘गिरीन्द्र’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – गिरि + इन्द्र

‘अभीष्ट’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अभि + इष्ट

‘कवीच्छा’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – कवि + इच्छा

‘हरीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – हरि + ईश

‘कवीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – कवि + ईश

‘गिरीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – गिरि + ईश

‘कपीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – कपि + ईश

‘मुनीश्वर’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – मुनि + ईश्वर

‘बुद्धीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – बुद्धि + ईश

‘रतीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – रति + ईश

संधि विच्छेद –

‘महीन्द्र’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – महि + इन्द्र

‘लक्ष्मीच्छा’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – लक्ष्मी + इच्छा

‘नदीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – नदी + ईश

‘जानकीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – जानकी + ईश

‘महीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – महा + ईश

‘पृथ्वीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – पृथ्वी + ईश

‘रजनीश’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – रजनी + ईश

‘भारतीश्वर’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – भारती + ईश्वर

‘भानूदय’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – भानु + उदय

‘लघूक्ति’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – लघु + उक्ति

‘कटूक्ति’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – कटु + उक्ति

‘रघूत्तम’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – रघु + उत्तम

‘मृत्यूपरांत’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – मृत्यु + उपरांत

‘सूक्ति’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – सु + उक्ति

‘लघूर्मि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – लघु + ऊर्मि

‘मंजूषा’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – मंजु + ऊषा

‘सिन्धूर्मि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – सिन्धु + ऊर्मि

‘वधूत्सव’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – वधु + उत्सव

‘भूपरि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – भू + उपरि

‘वधूल्लास’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – वधू + उल्लास

‘भूत्तम’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – भू + उत्तम

‘होतृकार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – होतृ + ऋकार

‘यद्यपि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – यदि + अपि

‘अध्ययन’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अधि + अयन

‘अत्यर्थ’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अति + अर्थ

‘अत्यधिक’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अति + अधिक

‘रीत्यानुसार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – रीति + अनुसार

‘इत्यादि’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – इति + आदि

‘अत्याचार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अति + आचार

‘अत्यावश्यक’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अति + आवश्यक

‘पत्युत्तर’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – प्रति + उत्तर

‘प्रत्युपकार’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – प्रति + उपकार

संधि विच्छेद –

‘उपर्युक्त’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – उपरि + उक्त

‘अत्युक्ति’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अति + उक्ति

‘अत्युत्तम’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – अति + उत्तम

‘न्यून’ का सन्धि विच्छेद क्या होगा ?

उत्तर – नि + ऊन

(Visited 34,997 times, 7 visits today)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!